Mắc sỏi niệu quản nhiều năm nhưng không điều trị dứt điểm, bệnh nhân nữ 53 t.uổi (xã Hà Thạch, Thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ) phải cắt bỏ một bên thận phải do mất chức năng.
Chú ý dấu hiệu của sỏi thận
Bệnh nhân đến khám tại Bệnh viện Đa khoa thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ trong tình trạng đau bụng từng cơn vùng bụng phải, đau lan ra sau lưng.
Ảnh minh họa.
Kết quả thăm khám và chụp CT Scanner cho thấy: Đài bể thận phải giãn độ IV, niệu quản giãn mỏng, đoạn 1/3 dưới có 2 viên sỏi liền kề nhau, viên lớn kích thước 7×11 mm.
Sau khi hội chẩn, các bác sĩ chẩn đoán thận phải của người bệnh mất chức năng do sỏi niệu quản và chỉ định phẫu thuật nội soi cắt thận phải.
Với sự phối hợp tốt giữa các bác sĩ Khoa Ngoại và đội ngũ gây mê giàu kinh nghiệm, sau 60 phút, người bệnh được phẫu thuật nội soi cắt thận phải thành công. Một ngày sau phẫu thuật, người bệnh đã có thể ăn uống được và ngồi dậy vận động nhẹ nhàng.
Bác sĩ Đỗ Hoàng Thái, Khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa thị xã Phú Thọ cho biết, thận phải của người bệnh đã giãn rất mỏng, mất chức năng hoàn toàn, nguyên nhân chỉ vì viên sỏi niệu quản gây bít tắc phía dưới.
Điều đáng nói, người bệnh biết rõ mình mắc sỏi niệu quản nhưng chủ quan không điều trị dứt điểm, ở nhà dùng thuốc nam. Trong trường hợp này, phương pháp điều trị tối ưu là phải cắt bỏ quả thận mất chức năng cho người bệnh để tránh các biến chứng sau này”.
Cảnh báo nguy cơ sỏi thận nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời, bác sĩ chuyên khoa I Phạm Thế Anh, Khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ, nếu khám sức khỏe định kỳ, phát hiện sỏi sớm, việc điều trị sẽ nhẹ nhàng, ít ảnh hưởng sức khỏe, ít tốn kém hơn cho người bệnh.
Với người bệnh từng sốc nhiễm khuẩn, cần tán sỏi thật nhanh, tránh vi khuẩn bị áp lực nước đẩy lên, thâm nhiễm qua các mao mạch nhỏ của đài thận vào m.áu.
Theo bác sĩ Thế Anh, bà M. có một viên sỏi kích thước 12mm vị trí đoạn khúc nối bể thận – niệu quản trái cản trở nước tiểu từ thận đi xuống bàng quang, khiến thận ứ độ 2.
Vi khuẩn trong nước tiểu ứ đọng lâu ngày xâm nhập vào m.áu g.ây s.ốc nhiễm khuẩn, có thể dẫn đến t.ử v.ong nếu không cấp cứu kịp thời.
Theo bác sĩ Thế Anh, tình trạng đau hông lưng do sỏi từ thận rơi xuống ống niệu quản gây bế tắc làm tăng áp lực lên bể thận, gọi là cơn đau quặn thận. Đường kính lòng trong niệu quản 2-3 mm, có thể giãn rộng 7 mm, trong khi viên sỏi của bà M. kích thước 12 mm nên gây tắc nghẽn lưu thông nước tiểu.
Do để lâu không phát hiện, giải phóng tắc nghẽn, điều trị sỏi nên phát sinh biến chứng thận ứ nước, n.hiễm t.rùng tiểu, thậm chí sốc nhiễm khuẩn. Ngoài ra, thận ứ nước tiểu lâu ngày có nguy cơ teo nhu mô thận, suy giảm chức năng thận.
Bác sĩ Thế Anh cho biết hiện nay, sỏi thận có thể phát hiện đơn giản thông qua siêu âm và chụp X-quang bụng. Sỏi càng được phát hiện sớm khi kích thước còn nhỏ (dưới 5mm), việc điều trị càng đơn giản, hiệu quả cao, tiết kiệm chi phí, ít nguy cơ phát sinh biến chứng nguy hiểm.
Ngược lại, với những viên sỏi lớn, nguy cơ phát sinh biến chứng cao, cần điều trị bằng những phương pháp hiện đại sẽ tốn kém nhiều chi phí hơn.
Trước đó, cơ sở cũng điều trị cho một nam thanh niên có hàng trăm viên sỏi trong thận trái do uống ít nước, cơ địa dễ tạo sỏi.
Theo chia sẻ của bệnh nhân anh làm việc tại một siêu thị điện máy ở TP.HCM. Ngoài thời gian làm việc chính thức, anh thường xuyên tăng ca tối để vận chuyển, kiểm kê hàng nhập/xuất kho của siêu thị.
Công việc bận rộn nên anh đã quen với những bữa cơm mua ngoài “cho xong bữa” và uống ít nước, nhịn đi tiểu trong giờ làm, chỉ đi tiểu khi bụng đau, căng tức.
Khi mang vác, vận chuyển hàng hóa của siêu thị, anh T. thường thấy đau âm ỉ tại vùng hông dưới bên trái, đi tiểu thấy có m.áu.
Tuy nhiên, lúc ngồi một chỗ làm việc hay đi lại nhẹ nhàng thì không đau, không tiểu m.áu nên anh nghĩ do ảnh hưởng của vết mổ ruột thừa 10 năm trước.
Gần đây, anh chuyển sang kinh doanh tại nhà, có nhiều thời gian hơn nên đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM khám sức khỏe thì phát hiện thận trái lấp kín sỏi.
Uống nhiều nước để phòng sỏi thận
Một nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ trên 8.870 cặp song sinh phát hiện khả năng di truyền sỏi thận lên tới 56%.
Một nghiên cứu khác tại Anh cho thấy 35% người bệnh sỏi thận do tăng canxi niệu có nguyên nhân di truyền từ gia đình. Ngoài di truyền, thói quen ăn uống cũng là nguyên nhân hình thành sỏi phổ biến.
Để phòng chống sỏi thận, chuyên gia khuyến cáo người dân nên uống nhiều nước (2-3 lít/ngày), ăn giảm mặn; giảm dầu mỡ, đạm động vật, thực phẩm giàu oxalat (củ cải trắng, khoai lang, rau chân vịt…); hạn chế nước uống có ga, rượu bia…
Khi có dấu hiệu đau hông lưng dữ dội nhất là khi vận động mạnh, tiểu m.áu, tiểu buốt, tiểu nhiều lần… cần đến bệnh viện khám, điều trị kịp thời.
Với người cơ địa dễ tạo sỏi hoặc có người nhà có t.iền sử điều trị sỏi, cần khám sức khỏe định kỳ 12 tháng/lần để sớm phát hiện, điều trị khi sỏi còn nhỏ.
Theo các bác sĩ, ở giai đoạn sớm, sỏi thận thường không gây khó chịu cho người bệnh, hoặc một số trường hợp có triệu chứng đau lưng, sốt, tiểu lắt nhắt.
Nhưng nếu không được phát hiện và điều trị sớm sẽ gây ra tình trạng ứ nước, ứ mủ thận gây giãn đài bể thận, suy thận lâu ngày dẫn đến suy giảm chức năng của thận. Trường hợp người bệnh sỏi thận nếu muốn điều trị bằng thuốc y học cổ truyền cần phải có sự tư vấn của bác sĩ.
Việc sử dụng thuốc nam không rõ nguồn gốc, kèm theo việc bảo quản, sao tẩm thuốc rất có thể chứa nhiều hóa chất độc hại khiến tình trạng suy thận thêm nặng nề. Khi sỏi tiết niệu có chỉ định phẫu thuật cần can thiệp sớm để tránh biến chứng đáng tiếc.
Hiện nay có rất nhiều phương pháp can thiệp sỏi tiết niệu ít xâm lấn như: Nội soi ống mềm, tán sỏi qua da, nội soi tán sỏi, nội soi lấy sỏi, tán sỏi ngoài cơ thể… với tổn thương tối thiểu, hiệu quả tối đa, mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh như giảm mất m.áu, vết mổ nhỏ, ít đau sau mổ, thời gian phục hồi nhanh hơn…
Để phòng bệnh sỏi thận, người dân cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện sỏi thận, từ đó có các biện pháp can thiệp kịp thời, tránh ảnh hưởng tới chức năng thận.
Nhằm giúp bảo vệ thận, mọi người cần lưu ý tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày, chế độ ăn uống cần lựa chọn thực phẩm lành mạnh, đủ chất, tăng cường nhiều rau xanh, hoa quả tươi và giảm muối; đặc biệt lưu ý uống đủ nước để giúp cho thận hoạt động tốt…
Khi có dấu hiệu đau lưng hoặc vùng thắt lưng, dưới mạn sườn, đau khi đi tiểu, tiểu són, bí tiểu… cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Bé 17 tháng t.uổi bị sỏi niệu đạo hiếm gặp
Một b.é g.ái 17 tháng t.uổi được tán sỏi niệu đạo kích thước lớn thành công nhờ phương pháp nội soi ngược dòng bằng laser.
Đây là một trong những trường hợp em bé nhỏ t.uổi nhất Việt Nam có sỏi niệu quản.
Trường hợp đặc biệt trong ngành tiết niệu
Bé N.Q.M.N (sinh năm 2022, Hà Nội) nhập viện trong tình trạng thường xuyên xoa bụng và quấy khóc nhiều. Do bệnh nhân t.uổi còn quá nhỏ, chưa biết diễn tả cảm giác đau nên việc chẩn đoán bệnh ban đầu gặp nhiều khó khăn. Kết quả xét nghiệm, siêu âm và chẩn đoán hình ảnh cho thấy bé bị sỏi niệu quản ở vị trí 1/3 dưới, kích thước viên sỏi lớn tới 4mm.
Ths.BS Trần Quý Dương (Phó trưởng khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông) – người trực tiếp thăm khám và phẫu thuật cho bé M.N chia sẻ: ” Đây là một trong những trường hợp rất đặc biệt trong ngành tiết niệu với tỷ lệ gặp rất hiếm (1/1.000.000) bởi bệnh nhân chỉ hơn 1 t.uổi nhưng đã có sỏi tiết niệu kích thước 4mm“.
Do kích thước viên sỏi cực kỳ lớn so với độ t.uổi và cấu trúc cơ thể của bé, nên phương pháp điều trị nội khoa, dùng thuốc là không phù hợp. Qua hội chẩn chuyên khoa, các bác sĩ đã lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu và an toàn nhất cho bệnh nhi đó là nội soi tán sỏi ngược dòng bằng năng lượng laser với dụng cụ nội soi chuyên biệt rất nhỏ chỉ dùng cho t.rẻ e.m.
Đây là kỹ thuật tiên tiến, xâm lấn tối thiểu, cho phép dễ dàng tiếp cận rồi tán sỏi ra khỏi cơ thể. Ưu điểm nổi bật gồm: phục hồi nhanh, không để lại sẹo, hạn chế tối đa biến chứng hẹp niệu quản hậu phẫu. Phương pháp này hiện được chỉ định rộng rãi cho người lớn; tuy nhiên, ở nhi khoa có ít bệnh viện áp dụng do đòi hỏi kỹ thuật của bác sĩ cực kỳ tinh tế và hệ thống trang thiết bị hiện đại.
Ekip BV Phương Đông đang tán sỏi niệu quản bằng laser cho b.é g.ái 17 tháng t.uổi.
Với chuyên môn vững vàng của đội ngũ bác sĩ BV Phương Đông cùng hệ thống máy móc hiện đại trong phòng phẫu thuật vô khuẩn một chiều đã giúp ca mổ nội soi tán sỏi cho bé N.Q.M.N tiến hành thuận lợi, chỉ mất khoảng 30 phút và thời gian gây mê ngắn. Sau khoảng 10 giờ, bệnh nhi đã ổn định sức khỏe, tiểu được, ăn uống và đi lại bình thường.
Độ t.uổi và thể trạng của bệnh nhi chính là điều khó khăn nhất trong ca tán sỏi này.
Lời khuyên từ chuyên gia cho bậc phụ huynh
Sỏi niệu quản là một trong các loại sỏi đường tiết niệu thường gặp ở người lớn. Ở t.rẻ e.m, tỷ lệ bị sỏi tiết niệu rất thấp, do đó, đa số phụ huynh chủ quan với bệnh lý này.
Nguyên nhân thường do môi trường, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, di truyền hay dị dạng đường tiết niệu. Một số nguyên nhân hiếm gặp hơn như rối loạn chuyển hóa, toan hóa ống thận,… Nếu không điều trị kịp thời, sỏi có thể gây bít tắc đường lưu thông nước tiểu từ thận xuống bàng quang, để lại các biến chứng như: ứ nước tại thận gây giãn đài bể thận, suy thận cấp, suy thận mạn,…
Đối với trường hợp bé N.Q.M.N được đ.ánh giá là em bé nhỏ t.uổi nhất Việt Nam bị sỏi niệu quản, “Đây là một trường hợp rất hiếm gặp, rất khó để chỉ ra một nguyên nhân cụ thể, một số yếu tố dẫn đến kết đọng sỏi có thể do chế độ dinh dưỡng của bé”, Ths.BS Trần Quý Dương cho biết thêm.
Do đó, để tránh nguy cơ tái phát sỏi trong tương lai, bác sĩ cũng đã tư vấn cho gia đình về chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, cũng như lưu ý khi trẻ có các dấu hiệu cảnh báo bệnh lý. Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực can thiệp sỏi tiết niệu, bác sĩ Dương cũng đưa thêm một số lời khuyên cho các bậc phụ huynh để phòng các bệnh lý về sỏi thận, trong đó có sỏi tiết niệu như: Bổ sung lượng canxi cho trẻ phù hợp bằng cách sử dụng linh hoạt các thực phẩm giàu canxi; khuyến khích con vui chơi vận động nhiều; đặc biệt là cho trẻ uống đủ nước mỗi ngày.
Ths.BS Trần Quý Dương đã từng điều trị thành công nhiều ca sỏi tiết niệu phức tạp.
Bác sĩ khuyến cáo, cha mẹ cần lưu ý trẻ có biểu hiện như trẻ dễ kích thích, quấy khóc, ói, la hét mỗi lần đi tiểu cần đưa trẻ đến bệnh viện uy tín để được thăm khám, xét nghiệm chẩn đoán và điều trị kịp thời.
